Tandır Ekmeği

Metin MERCİMEK

“Kilis’te çocukluk yıllarımda Tandır Ekmeği’nin tadı hala damağımdan gitmedi. Özellikle üzerine ev yapımı domates salçası, pul biber, zeytinyağı ve nane sürülünce tadına doyum olmazdı.”

Ekmek, hem doyuruculuğu, hem ekonomik oluşu, hem de vücudumuza kazandırdığı üstün bir yararlı olan protein, karbonhidrat, mineral ve vitamin yönünden çok önemli bir gıdadır. Ekmeğin besin değeri, yapıldığı una ve formülasyona göre değişikler gösterir. Karbonhidratça zengin bir gıda olmasının yanı sıra esmer ekmekler, yüzde 50 karbonhidrat, yüzde 9 protein, yüzde 3 yağ, yüzde 2 mineral madde ve yüzde 37 su içermektedir.

Nimetlerin babası diye adlandırılan ekmek, 365 günde her öğün yenilir ve her zaman istenir. En sevilen yemek her gün yenilse bile, bir hafta sonra bıkkınlık duyulmaya başlanır. Oysa ekmek hiçbir zaman usanılmayan ve sofrada en çok aranılan kutsal bir nimettir.

Ekmek denince benim aklıma Kilis’te çocukluk yıllarımdaki Tandır Ekmeği aklıma gelir. Avlu (Havuş) içinde kurulan tandırda pişirilen ekmeğin tadı hala damağımdan gitmemiştir. Rahmetli annem, haftanın belirli günlerinde ekmeği pişirince, mis gibi kokusu etrafa yayılırdı. Ayrıca ekmek üstüne susam (küncü) de döküp pişirdiği zaman, ayrı bir lezzet verirdi. Hele bir de üzerine ev yapımı domates salçası, Kilis Zeytinyağı, pul biber ve nane sürülünce lezzetine doyum olmazdı. 

Anadolu’da nereye gitseniz bölge de has bir ekmek türüyle karşılaşırsınız. Peksimet, yufka ekmek, bazlama tandır ekmeği, saç ekmeği, somun ekmeği ve mayalı mayasız diğer çeşitleri vardır. Büyük şehirlerde olduğu gibi her yerde fırın ya da bakkal bulunmaz. Anadolu’da o yüzden her evin kendi fırınında ve kendi ocağında pişer ekmekler. Doğal olan bu ekmeklerin tadına hiç bir zaman doyum olmaz. Çünkü tamamen organik, doğal ve katkısızdır. Hele bir de ekşi maya ile yapılmışsa, normal ekmekten 3 veya 5 gün daha fazla dayanır hem de çok lezzetli olur.
Ekmeğin hayatımızdaki yeri ve önemi hafife alınmayacak kadar mühimdir. Özellikle sosyo-ekonomik yapı nedeniyle ekmeğin beslenmedeki yeri ve ehemmiyeti çok fazladır. Soframızın vazgeçilmez materyali olan ekmeğin içerdiği karbonhidrat ve protein ile sıhhatli olarak beslenmemizi sağlar.

Ayrıca ekmek, hem bedenimizi, hem ruhumuzu besleyen, beslenmemizin baş tacı olmayı hak eden bir gıdadır. Son yıllarda ne yazık ki ekmeği günlük beslenme programından çıkartarak zayıflanabileceği üzerine yanlış bir öngörü vardır. Peki ekmeği yaşantımızdan çıkarttığımızda sağlığımızla ilgili ne gibi riskler almış oluruz? Şöyle ki, yaşamımızı devam ettirmek için enerjiye ihtiyacımız olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu enerjinin bir kısmı karbonhidratlardan gelmektedir. O nedenle ekmeği yaşantımızdan hiç bir zaman çıkarmayalım.

İşte atalarımızın da belirttiği gibi, “Köprü olur, okul olur, yol olur attığın ekmek ile şehirler kurulur” diye büyük bir nimet olan ekmeğin, her zaman kıymetini iyi bilmemiz gerekiyor.