Kilis’te Kuşçuluk Kültürü ve Güvercin Sevgisi

Metin MERCİMEK

“Kilis sokak ve caddelerini ziyaret ettiğimiz zaman, kedisini, köpeğini, kuşlarını ve özellikle rengarenk güvercinlerini görürüz. Hatta bazı kahvehanelerin üst damında veya yanı başında güvercin besleme mekânlarına da rastlarız. Bir de Kilis esnafı, sabahları dükkânını açtıktan sonra, önce kuşları besler. Su ve yemlerini verir duasını yapar. Bu davranış biçimi, onlara gün boyu manevi bir güç ve huzur verir. Ayrıca sabahın bu saatinde kumrular, serçeler ve güvercinler, bunu bildikleri için, daha dükkân açılmadan çevreye konar ve esnafın gelişini beklerler. İşte bu tutum ve davranış, Kilis insanının hayvanlara karşı ne denli önem verdiğini açıkça göstermektedir.”

Ahmet SÖĞÜT

İstanbul Kilis Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi

Eski yıllara döndüğümüz zaman, Kilis insanının güvercinlere ne denli önem verdiğini ve birçok evlerde güvercin beslendiğini görürüz. Ayrıca Kilis sokaklarında dolaşırken, gökyüzüne bakıldığında sürü halinde uçan, daireler çizen güvercinlere rastlarız. Bunların hepsi cins güvercinlerdir ve kuş sevdasının bir üst basamağını oluşturur. Güvercin meraklıların evin terasına kurduğu kümeste yaşayan, özenle bakılan ve her gün antrenman için havaya salınan bu kuşların uçuş şekilleri kendine özgü bir artistik hareket gösterir. Renkli görünümlerini sokaktaki soydaşlarından farklı olan bu güvercinler, sahiplerince takılarla süslendiğinden güzellik ve görünüm bakımından da bir rekabet oluşturur. Böylece bu güvercinler zarafeti ile gözleri kamaştıran bir hal alır. 

Yine Kilis insanının kuşlara karşı ayrı bir ilgi ve sevgisinin olduğu yıllar boyu görülmüştür. Esnaf sabah dükkânını açar açmaz, ilk iş olarak o semtin kuşlarına bir kaç avuç yem atar. Kuşların beslenmesi için gerek dükkânlarının yanı başında, gerek evinin havuş (bahçe) bölümünde kuş barınakları yapar. Hatta Kilis’in Sabah Pazarı denilen mahallin bir bölümü ‘Kuşlar Pazarı’ olarak devam etmiş, ancak bu pazar sonradan kaldırılmıştır. İşte bu anlamlı olay, Kilis insanı ile kuşlar arasında sıkı bir bağ ve sevginin bulunduğunu ortaya koymaktadır. 
Kilis'te kuş merakını, kuş sevgisini eve taşıyanlarda çoktur. Bunlardan güvercinler ilk sırayı alır. Kilis'te hemen hemen her mahallede güvercinler arası yarışmalar düzenlenir. Eski yıllarda evin damını kullanan güvercin sahipleri ellerindeki saplı file yelpazeyi sallayarak kuşları havaya uçurur. Toplu halde uçuş yapan güvercinler gökyüzünü bir tablo gibi süsler. Bu arada başka bir mahalleden uçurulan kuşların öncekilerle birleşmesi halinde, gökyüzünde kuş kapma yarışı başlar. Şöyle ki, uçurulan kuşların gökyüzünde birleşmiş bulunan güvercinleri kim kendi evine indirirse, kuşların hepsi onun olur. Tabi bu kuş indirme yöntemini yaparken hem saplı fileyi sallar hem de ıslık çalarak onları yönlendirme marifetini uygular. 
Kiminin ayağına renkli plastik halhal, kiminin ayağına nazar boncuğu, kiminin ayağına gümüş halhal takılan güvercinler, bir taraftan Kilis semalarını süslerken, bir taraftan da gökyüzünün canlı yıldızları olurlar. Güvercinlerle renkli bir tablo oluşturan bu gök kubbenin altında, Kilis insanı kim bilir hangi ilmin keşfindedir ya da hangi su yüzüne çıkmamış değerlerin peşindedir?