Her gün önünden geçip hikayesini bilmeden sadece mimari yapısını inceleyip derinliğini görmediğimiz birçok tarihi yapı Anadolu'da varlığını sürdürmektedir.
Bunlardan biri şehrimizin tam orta yerinde yer alan Kilis Mevlevihanesi'dir.
Ülkemizdeki Mevlevihane sayısının azlığını göz önüne alacak olursak Kilis'e neden bir Mevlevihane yapıldığını hususu bana çok olağan gelmemişti.
Bir diğer dikkat çeken konu, Halep ve Antep Mevlevihanelerinin Kilis'ten sonra yapılmış olmasıydı. Yani önce Kilis Mevlevihanesi yapılmıştı.
Bu konuyu biraz araştırınca Kilis Mevlevihanesinin bir devlet operasyonu olarak Kilis'e kurulduğu gerçeği ile karşılaşmış oldum.
Şah İsmail'in 1500'lü yıllarda Akdeniz'e inme politikasını hayata geçirebilmek için Kilis ve çevresinde propaganda faaliyetleri icra etmesinin tespiti üzerine Osmanlı Devleti tarafından Kilis'e bir Mevlevihane yaptırıldığı ve Mevleviler aracılığı ile Şah İsmail'in adamlarının ürettiği propagandalara karşı önlemede bulunduğu bilgisi ile karşılaştım. Bu her iki sorumada cevap bulmuş oldum böylece.
Kısaca, Kilis Mevlevihanesi dini ve sosyal bir cazibe merkezi olarak kurulup devlet çıkarları doğrultusunda Şah'ın adamlarının propagandalarını önleme çalışmaları yürütmüştür.
İbn-i Haldun; "Geçmiş, geleceğe suyun suya benzediğinden daha fazla benzer." der.
Asırlar sonra bu Mevlevihane yine bir devlet operasyonuna ev sahipliği yapacaktı.
Yıldırım Orduları komutanı olarak 28 Ekim 1918 tarihinde Kilis'e gelen Mustafa Kemal Paşa, Anadolu insanının İngiliz işgaline ne tepki vereceğini görmek ve bir savunma hattı kurmak maksadıyla geldiği şehrimizde, Kilis Mevlevihanesinde Kilis eşrafı ile bir araya gelmiş ve Anadolu'nun teslim olmayarak direneceğini görmüştü.
Milli Mücadelenin ilk tohumu Kilis Mevlehanesinde atılmıştır.
Sadece manevi bir değer değil, aynı zamanda milli bir yapı olan Kilis Mevlevihanesinin daha asırlar boyu ayakta kalması temennisiyle..
Kalın sağlıcakla..
A. Haşim Özyurt
