26 Ocak Dünya Gümrük Günü Kutlu Olsun “Gümrük Ataşesi Dr. Turhan Atan”

Metin MERCİMEK

“Dünya Gümrük Örgütü’nün amacı, Gümrük Mevzuatını basitleştirmek, ahenkleştirmek, her ülke tarafından uygulanacak standardı oluşturmak suretiyle, uluslararası ticaretin geliştirilmesine katkı sağlamaktır.”

Eski adı Gümrük İşbirliği Konseyi olan “Dünya Gümrük Örgütü”, ilk defa 26 Ocak 1953 tarihlinde toplanmış ve her yıl 26 Ocak tarihini “Dünya Gümrük Günü” olarak kabul etmiştir. Merkezi Brüksel’de bulunan “Dünya Gümrük Örgütü”nün şu anda geçerli olan resmi dili İngilizce ve Fransızcadır.

Gümrük kelimesinin kökenine bir göz attığımız zaman, Rumca olduğu ve bunun ticaret mallarından alınan vergiler olarak tanımlandığını görürüz. Ancak bu sözcüğün araştırmalar neticesinde, Latince kökenli “Commercium”, yani ticaret anlamına geldiği anlaşılmıştır. Aynı zamanda günümüzdeki İngilizce ismi “Customs”, Fransızcası ise “Dogana” olarak kullanılmaktadır.

1928 yılında Kilis’te dünyaya gelen Dr. Turhan Atan, Kilis’in işgal edildiği yıllarda, Fransızlara karşı ağır bir mektupla kafa tutan ve Kuvayyi Milliye’ye bağlılığı ile tanınan Kilis‘in Divan Şairi  Ahmet Rami Atan’ın oğludur. Turhan Atan, Kilis ilkokulu, ortaokulu ve Gaziantep Lisesi’ni bitirdikten sonra 1955 yılında İstanbul Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Daha sonra Kırşehir Kozaklı’da savcılık görevini sürdürdü. Tüm kanun ve mevzuata önem veren Dr. Turhan Atan, 1956 yılında Gümrük Tekel Bakanlığı’nca Gümrük Başmüfettişliğine getirildi. Savcılık hayatında olduğu gibi, Gümrük Başmüfettişliği sırasında da ilerlemeler kaydederek, Gümrük İşbirliği Konseyi’ne, Türkiye’nin de katılması için birçok girişimler tasarladı. Bu önem arz eden görüş ve tutumu ile önce 1 ay süreyle Gümrük İşbirliği Toplantısı’na katılmak üzere Brüksel’e gitti.

Gerek dürüstlüğü, gerek gümrük mevzuatına bağlılığı ile anılan Dr. Turhan Atan’a, defalarca Gümrük Müsteşarlığı teklif edildiği halde, bu görevi hiç bir zaman kabul etmedi, sadece Türkiye’yi temsil etme yolunda Gümrük İşbirliği Konseyi’ne katılmayı tercih etti. Bunun üzerine Gümrük ve Tekel Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı işbirliği ile Brüksel’e Gümrük Ataşesi olarak gönderildi. Brüksel’de aralıksız olarak tam 6 yıl görev yaptı. Bu süre içinde Gümrük İşbirliği Konseyi’nde çalışmalarını üstün bir şekilde sürdürdü ve de Türkiye’yi  temsil etmede büyük başarılar sağladı.

Dr. Turhan Atan, Gümrük Ataşeliğini tamamladıktan sonra 1993 yılında emekliye ayrıldı. Ancak emekli olmasına rağmen, içinde var olan gümrük mevzuatını hiç bırakmadı, bilakis daha da ilerletti. Bu kez Avrupa Gümrük Birliği’ne Türkiye’nin adım atışıyla, yine onun bilgi ve görüşlerine başvuruldu. Hatta 1996 yılında Avrupa Birliği Mevzuatının başlaması sırasında, uygulamanın daha verimli olması konusunda kendisini İstanbul Teftiş Kurulu Başkanlığı’nda ziyaret ettik ve ayrıntılı bilgi aldık.

Böylesine gümrük mevzuatına sahip olan, kendisini tamamen Türkiye’nin geleceği gümrük gelişimine adayan ve gümrük teşkilatının sevilen üstadı ve de Kilis’in değerli insanı Dr. Turhan Atan’ı rahmetle anıyor, tüm gümrük camiasının 26 Ocak Dünya Gümrük Günü’nü candan kutluyorum.