Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kasım ayı üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini, bu değişimlerin nedenleri, aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimleri yaptığı basın açıklamasıyla değerlendirdi.
Kasım ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 548,1 ile limonda görüldüğünü açıklayan Bayraktar, “Limondaki fiyat farkını yüzde 423,6 ile portakal, yüzde 359,1 ile mandalina, yüzde 305,4 ile kuru soğan, yüzde 265,3 ile marul ve yüzde 215,4 ile yeşil soğan takip etti. Limon 6,5 kat, portakal 5,2 kat, mandalina 4,6 kat, kuru soğan 4,1 kat, marul 3,7 kat ve yeşil soğan 3,2 kat fazlaya satıldı. Üreticide 2 lira 10 kuruş olan limon 13 lira 61 kuruşa, 4 lira 50 kuruş olan portakal 23 lira 50 kuruşa, 4 lira 50 kuruş olan mandalina 20 lira 66 kuruşa, 3 lira 50 kuruş olan kuru soğan 14 lira 19 kuruşa, 5 lira 86 kuruş olan marul 21 lira 41 kuruşa, 7 lira 71 kuruş olan yeşil soğan 24 lira 33 kuruşa markette satıldı” ifadelerini kullandı.
"Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 17,2 ile limon oldu"
Kasım ayında markette 37 ürünün 29’unda fiyat artışı, 6’sında fiyat azalışı görüldüğünü söyleyen Bayraktar, “Kasım ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 69,2 ile salatalık oldu. Salatalıktaki fiyat artışını yüzde 62 ile kabak, yüzde 39,5 ile zeytinyağı, yüzde 38,5 ile antepfıstığı, yüzde 31,5 ile yeşil soğan takip etti. Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 17,2 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 11,8 ile marul, yüzde 11,5 ile domates ve kırmızı mercimek, yüzde 2,5 ile elma izledi” açıklamasında bulundu.
Kasım ayında 29 üründen 13’ünde fiyat artışı oldu
Kasım ayında üreticide ise 29 ürünün 13’ünde fiyat artışı olduğunu söyleyen Bayraktar, şu şekilde devam etti:
“Bu ürünlerin 7’sinde fiyat düşüşü görüldü. 9 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Geçen ay üreticide 7 lira 71 kuruş olan marulun fiyatı yüzde 24,1 azalışla 5 lira 86 kuruşa düştü. Maruldaki fiyat düşüşünü yüzde 21,1 ile domates, yüzde 14,2 ile kuru fasulye, yüzde 11,2 ile kuru soğan ve yüzde 2,2 ile ıspanak izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 113,8 ile salatalıkta görüldü. Salatalıkta fiyat artışını yüzde 76,1 ile patlıcan, yüzde 54,8 ile kabak, yüzde 31,6 ile elma ve yüzde 25,1 ile zeytinyağı takip etti.”
“Kuru soğan üreticilerimiz Tarım Kredi Kooperatiflerinin açıkladığı fiyattan ürünlerinin alınmasını bekliyor”
Üretici fiyat değişiminin nedenlerine de değinen Bayraktar, “Marulda kasım ayında yaşanan arzdaki dönemsel yoğunluk fiyatların düşmesine neden oldu. Kuru fasulyede talepte yaşanan düşüş fiyatlarda gerilemeye sebep oldu. Tarım Kredi Kooperatifleri kuru soğanda alım fiyatını 9 lira olarak açıkladı. Ancak, Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre; Tarım Kredi Kooperatifleri alım kotasını az miktarda belirleyip, kotalar doldu gerekçesiyle alım yapmıyor. Kuru soğanda rekoltenin fazla olması, kısıtlı ihracat nedeniyle alım satımların rahatlamaması, üretici fiyatının kilogram başına 3 buçuk liraya kadar gerilemesine neden oldu. Kuru soğan üreticilerimiz Tarım Kredi Kooperatiflerinin açıkladığı fiyattan ürünün tamamını almasını ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin alım yapmasını bekliyor” açıklanmasında bulundu.
“Lojistik, işçilik gibi maliyetlerdeki artış, zeytinyağı fiyatlarını yükseltti”
Domateste ürün rekoltesinde görülen artışın ve seralarda üretimin başlaması ile arzın artmasından dolayı, fiyatların gerilediğini söyleyen Bayraktar, şu ifadeleri kullandı:
“Salatalık, kabak, patlıcan, sivri biberde arzdaki azalmaya bağlı fiyat artışı yaşandı. Zeytinyağında yeni sezonun başlaması ve bu yıl zeytinde ‘yok yılı’ olması nedeniyle girdi fiyatları, lojistik, işçilik gibi maliyetlerdeki artış, zeytinyağı fiyatlarını yükseltti. TARİŞ 0,5 asit zeytinyağı alım fiyatını 275 lira olarak açıkladı. TARİŞ’in alım fiyatı piyasa fiyatlarını etkiledi. Bu ay zeytinyağı üretici fiyatı TARİŞ’in alım fiyatının altında kaldı. Elmada hasadın tamamlanması ve ürünün soğuk hava deposuna girmesi fiyatlarda artışa neden oldu.”
“Ürünlerin dalında kalmaması için üreticilerimiz kamu tarafından müdahale alımı yapılmasını bekliyor”
Bayraktar, limon üreticisinin mağduriyet yaşadığını dile getirerek “Geçtiğimiz günlerde Mersin’de yaşanan dolu hadisesi sonrası mayer limonda alım satım tamamen durdu. Aydın cinsi limonda hasat başladı ancak üreticilerimiz ürününe alıcı bulamıyor. Piyasanın canlanması ve narenciye ürünlerinin dalında kalmaması için üreticilerimiz kamu tarafından müdahale alımı yapılmasını bekliyor” diye konuştu.
“Geçen yıla göre ÜRE gübresi yüzde 4,8, amonyum nitrat gübresi yüzde 3,7 arttı”
Bayraktar, ziraat odaları tarafından elde edilen girdi piyasalarındaki fiyat verilerini de ele alarak, “Kasım ayında, ekim ayına göre; ÜRE gübresi yüzde 4,8, amonyum nitrat gübresi yüzde 3,7, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 1,8, amonyum sülfat gübresi yüzde 1,3, DAP gübresi yüzde 1,2 oranında azaldı. Geçen yılın Kasım ayına göre, sadece ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 2 azalırken, DAP gübresi yüzde 17,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 11,5, amonyum sülfat gübresi yüzde 8,1, amonyum nitrat gübresi yüzde 4,6 oranında arttı” şeklinde konuştu.
Gübre, yem, elektrik, zirai ilaç gibi girdilerin üreticilere makul fiyatlardan sağlanmalı gerektiğini söyleyen Bayraktar, tarımsal üretimde sürdürülebilirlik sağlanarak, üreticilerin ve tüketicilerin memnun olacağı fiyatlara elde edilmesi gerektiğini söyledi.
