Zeytinyağı fiyatlarındaki dramatik artış, sektörde alarm zillerini çaldırıyor. Global zeytinyağı üretiminin %42'lik kısmını İspanya üretiyor. (Buna karşılık Türkiye'nin payı sadece %5). Son zeytin sezonu (2022 Kasım - 2023 Şubat) İspanya'da aşırı sıcaklar, kuraklık ve böceklenme sonucu üretim beklenenden çok daha düşük oldu.
GLOBAL ÜRETİM YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Uluslararası Zeytin Konseyi'nin raporuna göre, 2022/2023 sezonunda global zeytinyağı üretimi, son altı yılın en düşük seviyesine indi ve 670.000 ton azalış gösterdi. Dünya zeytinyağı üretiminde ağırlıklı payı bulunan İspanya'da ise üretim %50'lik düşüşle 780 bin ton seviyesine geriledi.
İSPANYA'DA YAĞIŞLARIN AZ OLMASI ETKİLİ OLDU
Tarihi düşük üretim seviyesi, zeytinyağı fiyatlarındaki tırmanışı da beraberinde getirdi. 2022 Kasım ayında Türkiye'de dökme (ham) zeytinyağı kilogram fiyatı 3.75 USD iken, Nisan ayında bu fiyat 4.50 USD'ye kadar çıktı. İspanya'daki yağışların az olması ve önümüzdeki zeytin hasadının da düşük olması beklentisi, zeytinyağı fiyatlarının dünya genelinde 7 USD/kg, Türkiye'de ise 6.5 USD/kg seviyelerine çıkmasına neden oldu.
STOK AZALINCA FİYATLAR ARTTI
Üretim azlığı nedeniyle İspanyol üreticiler, Türkiye, Tunus ve Yunanistan gibi ülkelerden büyük miktarda dökme zeytinyağı tedarik ettiler. Türkiye'de ise geçen sezonki yüksek hasat rağmen, zeytinyağı stokları hızla tüketildi ve İspanyol şirketlerin yoğun alımları sonucunda işletmelerin stoklarında neredeyse zeytinyağı kalmadı. Bu durum, zeytinyağı firmalarını zor duruma düşürdü. Kalan az miktardaki yağın fırsatçılar tarafından yüksek fiyatlara pazarlanması sektörden tepki çekti.
1 LİTRE ZEYTİNYAĞI 250 TL'Yİ BULDU
Diğer yandan, bir yıl içerisinde doların TL karşısında %51 değer kazanması, zeytinyağı fiyatlarının TL cinsinden bir yıllık artışını %160'a yükseltti. Geçen yaz market raflarında ortalama 90 lira olan 1 litre zeytinyağının fiyatı, bugün itibariyle 230-250 lira aralığına ulaştı.
BAKANLIK DURUMA EL KOYDU
Ticaret Bakanlığı, duruma müdahale etmek adına yurtdışına zeytinyağı satışını yavaşlatmak için, zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 cent vergi uygulama kararı aldı. Bakanlık bu hamlesiyle, kalan sınırlı miktardaki zeytinyağının yurtdışına satışını engellemeyi ve fiyatların daha da artmasının önüne geçmeyi amaçlıyor.