Ani idrar yapma ihtiyacı, gece idrara kalkma ve hafif sızıntılar gibi şikayetlerle başlayan “idrar kaçırma” zamanla kronik pelvik ağrısına ve idrar yolu enfeksiyonlarına doğru ilerleyen önemli bir sorun. Erkeklerde yüzde 3-5 civarında teşhis edilen idrar kaçırma kadınlarda 8-10 kat daha fazla görüldüğü için bu tablo kadın hastalığı olarak nitelendiriliyor. Ülkemizde kadınların yüzde 30-35’inde görülen idrar kaçırma hayat kalitesini ciddi boyutlarda düşürebiliyor. Öyle ki kadınlar sosyal ortamlara katılmaktan, gülmek veya kahkaha atmaktan, öksürmekten ve hapşırmaktan bile çekinir hale geliyor. Yaz aylarında daha çok sıvı tüketilmesi, kafein ve alkol tüketiminin artışı, fiziksel aktivitelerin yoğunlaşması ile havuz ve deniz gibi idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilecek etkenler, kadınlarda idrar kaçırma sıklığını arttırıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Özgüç Takmaz, idrar kaçırmanın gelişimi tamamen önlenemese de risk faktörlerinin azaltılabileceğine dikkat çekerek, “Örneğin ağır nesneleri kaldırmamak, sigara, kafein ve alkolden uzak durmak, pelvik kaslarını güçlendiren kegel egzersizi yapmak, alınacak olan önlemlerin en başında yer alıyor” diyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Özgüç Takmaz, tedavinin ise hastanın durumuna ve hangi tipte idrar kaçırma sorunu olduğuna bağlı olarak planlandığını belirterek, “Tedaviyle sorun genellikle tamamen ortadan kalktığı için hastalarımız eski aktif yaşamlarına dönebiliyor” bilgisini veriyor.
Stres tipi kaçırma kahkahayı önlüyor!
Kişinin bazen farkında olmadan bazen de fark etmesine rağmen idrarını tutamamasına “idrar kaçırma” deniliyor. İdrar kaçırma miktarı; iç çamaşıra damla şeklinde ya da tuvalete gidildiğinde yapılan idrar kadar olabiliyor. İdrar kaçırmanın birçok farklı tipi mevcut. Öksürme, hapşırma, gülme veya kahkaha atma, egzersiz yapma ve ağır bir şey kaldırma gibi etkenler sırasında oluşan idrar kaçırma “stres tipi” olarak tanımlanıyor. Aniden ve güçlü bir şekilde idrar yapma ihtiyacı hissedilmesine ve tuvalete yetişemeden idrar kaçırılmasına “acil idrar kaçırma” deniliyor. Hem stres hem de acil idrar kaçırmanın birlikte olduğu durum “karışık” tipi oluşturuyor. Mesane tamamen boşaltılamadığı için aşırı dolup taşması sonucunda meydana gelen idrar sızıntısı “taşma tipi”, genelde idrar yolu enfeksiyonu sonucunda oluşan tipi ise “geçici idrar kaçırma” olarak değerlendiriliyor.
Kadınlarda daha sık görülmesinin pek çok nedeni var!
Kadınlarda idrar kaçırmanın erkeklerden daha sık görülmesinin pek çok nedeni olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Özgüç Takmaz, başlıca etkenleri şöyle özetliyor:
Anatomik farklılık: Kadınlarda mesane ile idrarın yapıldığı delik arasının erkeklere göre çok daha kısa olması.
Hamilelik ve doğum: Hamilelikte büyüyen rahim, mesaneye baskı yapıyor ve pelvik taban kaslarını zayıflatıyor. Normal doğum da pelvik taban kaslarını ve sinirlerini zedeleyerek idrar kontrolünü azaltıyor. Ancak bu durum normal doğum yapan her kadında idrar kaçırma gelişeceği anlamına gelmiyor.
Hormonal değişim: Özellikle menopoz sonrası östrojen seviyelerinin düşmesi, pelvik dokuların ve genital bölge dokularının incelmesine ve zayıflamasına neden oluyor.
Stres ve kaygı: Kadınlarda daha yaygın görülen stres ve kaygı mesane kaslarının kasılmasına yol açarak idrar kaçırmayı tetikleyebiliyor.
İlk belirtilerine dikkat!
İdrar kaçırma sorunu ilk dönemlerde belirgin olmayabiliyor ve zamanla belirti vermeye başlıyor. Ani idrar yapma ihtiyacı, gece idrara kalkma ve hafif sızıntılar, idrar kaçırmanın ilk belirtilerini oluşturuyor. Egzersiz sırasında kaçırma, ani ve kontrol edilemeyen idrar kaçırma, sık idrara çıkma, geceleri sık idrara kalkma, sızıntı veya damlama, en sık görülen şikayetler arasında yer alıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Özgüç Takmaz, ilerleyen dönemde ise vajinada sürekli ıslaklık ile cilt tahrişi, tuvalete yetişememe korkusu, kronik idrar yolu enfeksiyonları ve pelvik ağrısının gözlemlendiğine işaret ederek, “Bu şikayetlerin oluşma sırası, görülme sıklığı ve şiddeti kadından kadına değişkenlik gösterebiliyor. Ancak temelde idrar kaçırma sorunu yaşayan kadınlar bu sıralamayı deneyimliyorlar” diyor.
İDRAR KAÇIRMAYA KARŞI 8 ETKİLİ ÖNLEM!
Kadınlarda oldukça yaygın görülen idrar kaçırma sorununu tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da risk faktörlerini azaltan tedbirler bulunuyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Özgüç Takmaz, idrar kaçırmaya karşı alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:
Kaçınmanız gerekenler
Ağır nesneler kaldırmayın: Ağır kaldırmak ve ağır yük taşımak mesane ve pelvik taban kaslarına zarar verebiliyor.
Kafein, alkol ve sigaradan kaçının: Kafeinli içecekler ve alkol, hem mesane kaslarını uyararak hem de idrar miktarını arttırarak idrar kaçırmayı tetikleyebiliyor. Sigara içmek de kronik öksürüğe ve östrojen seviyesinin düşmesine yol açarak pelvik taban kaslarına zarar verebiliyor.
Aşırı egzersiz yapmayın: Çok fazla egzersiz yapmak pelvik taban kaslarını zorlayabiliyor. Bu nedenle egzersiz programınızı dengeli ve kontrollü tutmanız önem taşıyor.
Yapmanız gerekenler
Kegel egzersizleri yapın: Pelvik taban kaslarınızı güçlendirmek için düzenli olarak kegel egzersizleri yapın.
Kilo verin: Fazla kilo pelvik taban kaslarına ve mesaneye ekstra baskı yapabiliyor. Dolayısıyla ideal kilonuzda kalmaya dikkat edin.
Lifli gıdalar tüketin: Kabızlık, pelvik taban kaslarına baskı yaparak idrar kaçırmaya neden olabiliyor. Kabızlığı önlemek için lif açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterin.
Planlı tuvalete gitmek önemli: Mesane eğitimi ile belirli aralıklarla tuvalete gitme alışkanlığı edinin.
Sıvı alımınızı düzenleyin: Gece idrara kalkmayı azaltmak için yatmadan önce sıvı alımını sınırlamanız fayda sağlıyor.
Tedaviyle sorun tamamen düzelebiliyor!
İdrar kaçırma tedavisi; hastanın durumuna ve idrar kaçırmanın tipine bağlı olarak planlanıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Özgüç Takmaz, idrar kaçırma sorununda; ilaç tedavisi, mesane eğitimi, küçük girişimsel yöntemler ve ameliyat yöntemlerine başvurulduğuna işaret ederek, sözlerine şöyle devam ediyor: “Kadınlarda idrar kaçırma sorunu; mesanenin düzensiz kasılmasını önleyen ilaç tedavisi, pelvik kas egzersizleri, mesane kaslarına botoks uygulaması, yine mesane kaslarının elektriksel uyarılarla güçlendirilmesi şeklinde tanımlanan elektrostimülasyon veya mesane boynuna küçük yamalar konularak, idrarın öksürme aksırma ile kaçmasını engellemeye yarayan ameliyatlarla tedavi edilebiliyor. Hastanın şikayetleri, ihtiyacına göre seçilen tedavi yöntemiyle çoğu zaman tamamen geçebiliyor.”